Gemeentelijk Blauw

Het dagelijks werk van gemeentelijke handhavers in beeld (2013). E. Bervoets (LokaleZaken, Rotterdam). Politiekunde 61

Samenvatting

De positie van de gemeentelijke handhavers in het veiligheidsbeleid is nog niet duidelijk. Ook is er nog geen scherp zicht op hun dagelijkse werkzaamheden. In eerder onderzoek kwamen wel de grote steden aan bod, maar bleven kleinere gemeenten buiten beeld. Voor dit boek werd daarom geobserveerd tijdens het werk van de handhavers in zes gemeenten: Apeldoorn, Ede, Capelle aan den IJssel, Deurne, Geldrop-Mierlo en Zeist. Daarnaast werden interviews gehouden. 
De onderzoekers troffen er een werkvloer aan die uit handhavers bestond met een veel meer gevarieerde achtergrond (ook hogeropgeleiden) dan in de grote steden met veel voormalige stadswachten en laagopgeleid personeel. Verder waren de handhavers in de onderzochte gemeenten veel op straat en zij hebben daardoor veel waardevolle gebiedskennis. Wel of geen geweldsmiddelen, wel of geen landelijk uniform en de verhouding van de Boa’s tot de politie en politiewerk: het zijn allemaal onderwerpen die recent op de politieke agenda staan. Voor geweldsmiddelen voor Boa’s wordt landelijk een restrictief beleid gehanteerd. Elke aanvraag wordt afzonderlijk beoordeeld op noodzaak en op bekwaamheid en betrouwbaarheid van de Boa. Het verschilt daarom per gemeente of de gemeentelijk handhavers handboeien en een wapenstok hebben.
De praktijk die in de zes gemeenten is aangetroffen staat soms ver af van het gangbare beeld van gemeentelijke handhavers. Zo beschikken de handhavers over meer vrijheid om hun werk zelf in te richten dan vooraf verondersteld en hun achtergrond strookt lang niet altijd met het publieke imago van de onbevoegde stadswacht die vanuit een uitkeringssituatie in het handhavingswerk terecht kwam. De onderzoekers ervaarden bovendien dat de handhavers meer ‘grijstinten’ in het contact met het publiek zagen en veel genuanceerder optraden dan de starre, laagopgeleide stadswacht in de publieke beeldvorming. 
In het onderzoek wordt geadviseerd om gemeentelijke handhavers vooral als overlastbestrijders in te zetten en de politie als criminaliteitsbestrijders. Met daarbij voor de handhavers – vooral – kerntaken op het gebied van leefbaarheid: overlastbestrijding, criminaliteitspreventie en bestuurlijk toezicht in de vorm van handhaving en controle. Verder wordt aangeraden om het vooral van de (lokale) omstandigheden te laten afhangen of al dan niet geweldsmiddelen moeten worden toegekend aan de gemeentelijke handhavers. Tenslotte wordt geadviseerd om een landelijke campagne te organiseren waarbij het werk van de gemeentelijke handhavers openbare ruimte nog eens goed onder de aandacht wordt gebracht van het publiek. Het etiket en soms het imago van ‘stadswacht’ is volgens dit onderzoek verouderd en niet van toepassing op de werkzaamheden van de handhavers.