Tegenhouden als nieuw paradigma voor de politie?

(2005). P. van Soomeren en A. Beerenpoot (DSP-groep, Amsterdam). Verkenningen 11

Samenvatting

Het onderzoek naar 'Tegenhouden' is vooral bedoeld om deze - niet onomstreden- visie op politiewerk eens nader tegen het licht te houden. Van het begrip Tegenhouden - afkomstig uit de schot van het Amsterdamse politiekorps - zullen velen immers wel vernomen hebben zonder dat helemaal duidelijk is waar het nu precies om draait. Belangrijkste doel van dit verkennend onderzoek was de vraag beantwoorden in hoeverre 'tegenhouden' een nieuw, veelbelovend concept omvat dat zich (wezenlijk) onderscheidt van beproefde concepten als preventie en 'stukmaken' in het kader van de opsporing. Daarbij is ook de vraag aan de orde hoe 'tegenhouden' zich verhoudt tot de 'klassieke' oriëntatie in de strafrechtshandhaving op het bestraffen van daders en daarmee het bevestigen van strafrechtelijke normen. Bij ' tegenhouden' immers komt het, in eerste instantie, niet aan op het oppakken en bestraffen van daders.
In het onderzoek is onder meer gebruik gemaakt van een uitgebreide literatuurstudie, interviews met sleutelpersonen en een bijeenkomst volgens de 'group decision' methode.
De onderzoekers onderscheiden bij het begrip 'tegenhouden' een smalle en een brede variant. Van beide varianten wordt een groot aantal voorbeelden gegeven. Bij de smalle variant ligt de nadruk op het operationeel politiewerk zelf. In de ogen van politiemensen gaat het om een breed scala van methoden die bij nader inzien allemaal gerangschikt kunnen worden onder de brede parapluie van zowel het voorkomen, in de klassieke betekenis van preventie, als het voortijdig stoppen, stukmaken, ontmoedigen en verstoren van criminele activiteiten, waarbij informatiegestuurd en pro-actief werken sleutelbegrippen zijn. Het rapport noemt een aantal methoden, dat zowel in de basispolitiezorg als in het recherchewerk wordt toegepast. Voorbeelden zijn het sturen van waarschuwende ansichtkaarten naar veelplegers en het onbruikbaar maken van gestolen mobiele telefoons met behulp van SMS.
Daarnaast wordt getracht vergelijkend inzicht te verschaffen in de effectiviteit van deze methoden.
Al met al komen de onderzoekers tot de conclusie dat 'tegenhouden' vooral een nieuwe impuls geeft aan invulling van bekende klassieke concepten als ' preventie' en 'stukmaken'; in die zin zou niet zozeer sprake zijn van een nieuw paradigma.

Bij Tegenhouden Breed gaat het met name om het betrekken van andere partijen bij de uitvoering van de veiligheidszorg. Gedacht moet dan worden aan bestuur, justitie, hulpverlening, bedrijfsleven en ook de burger zelf. Ook voor de brede variant wordt in het rapport uitgebreid stilgestaan bij methoden, instrumenten en effectiviteit. Maar ook hier is de conclusie dat het eigenlijk gaat om een nieuwe invulling van het klassieke concept van criminaliteitspreventie.
Voor de verbinding tussen de smalle en brede variant zien de auteurs een cruciale, signalerende en adviserende rol weggelegd voor de politie. Opvallend in dit verband is aldus de auteurs, dat de politie zichzelf de veel ruimere rol toebedeelt van aanjager, regisseur en leermeester. Geconcludeerd wordt dat bij de brede variant de uitvoerders (politie) voor een deel plaats nemen op de stoel van de beslissers. Dat zo'n rolwisseling niet persé in goede aarde hoeft te vallen bewijst de geïrriteerde reactie van de procureur-generaal, voorjaar 2004 op eerste publicaties van de Comissie van Riessen. Aanbevolen wordt dan ook om nader te bezien hoe de politie het beste invulling kan geven aan haar signalerende en adviserende rol, en welke signalen en adviezen op welke momenten voor welke gremia nodig zijn; daarbij kan geleerd worden van ervaringen die elders op dit terrein zijn opgedaan. De waarde van het rapport voor zowel beleid als praktijk is vooral gelegen in het feit dat het waardevolle inzichten bevat over het nog al ongrijpbare begrip 'tegenhouden' en enige klaarheid schenkt of sprake is van een geheel nieuw concept dat een eigen plaats verdient naast klassieke concepten als preventie.
Tegelijkertijd blijft de vraag open hoe tegenhouden te duiden in de context van deze tijd: waar wordt deze 'beweging' door gevoed, temeer daar het concept bij nadere beschouwing geen revolutionaire nieuwe inzichten lijkt te bevatten. Een van de verklaringen zou bijvoorbeeld het gevoel kunnen zijn dat nieuwe technologieën veel meer kansen bieden om criminaliteitspreventie nieuwe inhoud en betekenis te geven. Een andere dat de politie een nieuw elan aan de dag legt voor wat betreft de mogelijkheden criminaliteit effectief te bestrijden, mede in antwoord op de groeiende politiek-maatschappelijke scepsis of de(ze) politie daar wel voldoende bij machte toe is. Niet voor niets luidt de bezwerende slogan van de Amsterdamse bedenkers: "misdaad laat zich tegenhouden!". 

Bestanden downloaden

tegenhouden_als_nieuw_paradigma.pdf
VK11.Kerngegevens.pdf
Terug