Bestuurlijke aanpak van onveiligheid krijgt meer straffend karakter

‘Bestuurlijke bevoegdheden, politie en de lokale aanpak van onveiligheid’

Nieuwe publicatie in de reeks Politiewetenschap van het Programma Politie en Wetenschap.

Nieuwe bevoegdheden van burgemeesters voor de aanpak van lokale overlast en criminaliteit brengen gemeenten in een meer straffende rol. Dit blijkt uit onderzoek van de Radboud Universiteit Nijmegen. Het straffen van criminelen staat bij de toepassing van bestuurlijke bevoegdheden steeds meer centraal. Veel politiemensen, die bij de inzet van de bevoegdheden een belangrijke rol spelen, verwachten van de bestuurlijke aanpak dat criminelen zo harder kunnen worden aangepakt. In hun ogen compenseert dit het falen van het strafrecht. Zij leggen de verantwoordelijkheid voor de bestuurlijke aanpak nu volledig bij gemeenten en positioneren zich daarmee op afstand van gemeenten. Hierdoor schiet volgens gemeenten de informatie van de politie vaak tekort. Aandacht zou moeten worden besteed aan het verkleinen van de afstand en bevordering van de samenwerking. 

Nederlandse gemeenten hebben de laatste 25 jaar steeds meer bevoegdheden gekregen voor de bestrijding van lokale overlast en (dreigende) criminaliteit. Voorbeelden hiervan zijn de toepassing van gebiedsverboden, woningsluitingen en Bibob-onderzoeken. In dit onderzoek is nagegaan hoe deze bevoegdheden in de praktijk worden toegepast. Welke rol speelt de politie daarbij en welke gevolgen heeft de toepassing van deze bevoegdheden voor het lokale politiewerk? Dit is gedaan door bij vijftien gemeenten interviews af te nemen met betrokken gemeentemedewerkers en politiemensen. Daarbij zijn ook tien gevallen waarin burgemeestersbevoegdheden zijn toegepast, bestudeerd. 

Dit onderzoek laat zien dat de bestuurlijke aanpak van overlast en criminaliteit niet alleen wordt gebruikt voor herstel van de openbare orde, maar dat ook bestraffing en bevordering van strafrechtelijke vervolging wordt nagestreefd. Dit roept de vraag op of deze bevoegdheden wel worden gebruikt op een wijze zoals oorspronkelijk bedoeld. 

De politie speelt bij de toepassing van burgemeestersbevoegdheden een cruciale rol. Deze studie laat zien dat zij vaak het initiatief neemt problemen van overlast en criminaliteit aan te pakken met behulp van bestuurlijke bevoegdheden. De politie voorziet de gemeente daartoe van informatie. Volgens veel politiemensen kost deze aanpak, in vergelijking met strafrechtelijke procedures, weinig werk en kunnen criminelen toch worden aangepakt. De bestuurlijke aanpak levert in de ogen van veel politiemensen snelle en zichtbare interventies op die kunnen dienen als alternatief voor het ervaren falen van het strafrecht. Toch richt een deel van de politiemensen zich vooral op een strafrechtelijke aanpak. Zij zien voor zichzelf een beperkte rol weggelegd bij de bestuurlijke aanpak. Gemeenten zijn echter bij de toepassing van de bevoegdheden in grote mate afhankelijk van de informatie die zij van de politie krijgen. Deze schiet volgens gemeentemedewerkers regelmatig tekort. Een deel van de gemeenten probeert daarom de eigen rol en positie bij de aanpak van lokale veiligheidsproblemen uit te breiden. Dit versterkt het ook eerder gesignaleerde beeld van een straffende burgemeester.   

NADERE INFORMATIE: 

Van de zijde van de onderzoekers:
- Renze Salet, Radboud Universiteit Nijmegen, 024-3612494 ([email protected])

Van de zijde van Politie en Wetenschap:
- Annemieke Venderbosch, directeur Programma Politie & Wetenschap: 06-13216168

‘Bestuurlijke bevoegdheden, politie en lokale veiligheidszorg (PW107)

Door: Renze Salet en Henny Sackers, Politiewetenschap 107, Politie en Wetenschap, Den Haag; Sdu Uitgevers, Den Haag 2019.

Het rapport is gratis te downloaden als PDF of als E-book van de website www.politieenwetenschap.nl