Deelnemers aan vechtafspraken treden steeds vaker in de openbaarheid

'Het fenomeen vechtafspraken: vier jaar later. Onderzoek naar de profielen van de deelnemers, kenmerken van de vechtgroepen en - nieuwe ontwikkelingen ten aanzien

van - het fenomeen vechtafspraken.'

Nieuwe publicatie in de reeks Politiekunde van het Programma Politie en Wetenschap.

Deelnemers aan vechtafspraken treden steeds vaker in de openbaarheid

Het fenomeen vechtafspraken heeft niet meer zo'n gesloten en anoniem karakter als voorheen. De goed getrainde vechters zijn steeds vaker ook 'buiten de afgeschermde bossen' actief, waardoor steeds meer burgers, ondernemers en organisaties hiervan de negatieve gevolgen ondervinden. Dit blijkt uit (vervolg)onderzoek van Bureau Beke dat in opdracht van het onderzoeksprogramma Politie en Wetenschap is uitgevoerd en dat vandaag wordt gepubliceerd. Gezien de geschetste ontwikkeling is het van belang dat de aanpak van de vechtgroepen niet meer enkel wordt belegd bij agenten die behoren tot de voetbaleenheden, omdat het meerdere levensdomeinen en bijbehorende portefeuilles is gaan raken.

Eerder onderzoek uit 2017 naar vechtafspraken

In 2017 publiceerde het onderzoeksprogramma Politie en Wetenschap het eerste onderzoek van Bureau Beke op het terrein van vechtafspraken. Dat was destijds de eerste wetenschappelijke publicatie in Europa die zich richtte op een opmerkelijk fenomeen: hooligans die afspraken maken om te gaan vechten. Het was een inkijk in een wereld waarin mannen met elkaar afspreken om in bossen of industrieterreinen met elkaar op de vuist te gaan. De vechtafspraken bleken voorzien te zijn van regels, een competitiereglement en een scheidsrechter. Vreemd wellicht, maar het speelde zich af op afgelegen locaties waardoor onschuldige omstanders hier geen last van hadden. In 2017 wijst Bureau Beke al wel op de risico's voor de openbare orde en het ontstaan van steeds professionelere en gewelddadigere vechtgroepen.

Nieuw onderzoek in 2021
Om na te gaan of er inderdaad sprake is geweest van een dergelijke ontwikkeling is gekeken naar de bestaande literatuur, zijn vijf groepsinterviews gehouden met in totaal 21 agenten van vijf verschillende voetbaleenheden die binnen hun werkzaamheden te maken hebben met vechtgroepen, en zijn politieregistraties en -mutaties geanalyseerd, waarin 97 deelnemers aan vechtafspraken voorkomen gedurende de periode 2016-2021.

De situatie is nu zorgelijker

De uitkomsten van dit nieuwe onderzoek stemmen inderdaad tot grotere zorg: de groepen hebben zich ontwikkeld tot goed geoefende vechtmachines die niet alleen maar in bossen vechten, maar ook optreden in het publieke domein. De 'vuistgroepen' zijn in coronatijd ook actief geworden bij politieke demonstraties en groeien uit tot een bedreiging voor de openbare veiligheid. De vechtgroepen oefenen en selecteren door, waardoor het niveau van de vechters omhoog gaat. Er worden ook vechters 'ingehuurd' voor de onderlinge wedstrijden.

Daarnaast blijken de vechtgroepen ook steeds vaker het gevecht aan te gaan met de Mobiele Eenheid. Door de mate van georganiseerdheid en professionaliteit heerst er veel angst dat de politie er binnenkort niet meer in slaagt om dergelijke groepen tegen te houden en dat de veiligheid van politieagenten hiermee in het geding komt.

Wie doen in 2021 aan de vechtafspraken mee?
Leden van vechtgroepen nemen, net als in 2017, nog steeds deel aan vechtafspraken omdat ze ofwel lid zijn van de harde kern en willen vechten voor de eer van de voetbalclub, ofwel ze behoefte hebben aan spanning. De leden van vechtgroepen hebben verder nog steeds met name opium- en geweldgerelateerde antecedenten, maar ook bedreigingen en afpersingen op hun naam staan. De leden van vechtgroepen zijn gemiddeld wel jonger geworden. Er zijn zogenoemde Onder-21 en/of Onder-18 vechtgroepen ontstaan. Deze ontwikkeling heeft ook effect op de wijze waarop nieuwe leden worden geworven: in en rondom het stadion wordt steeds meer uitgekeken naar kwetsbare jongeren.

Ingrijpen of niet? 

Het blijft steeds een afweging of het verstandiger is om de vechtgroepen hun gang te laten gaan zo lang zij niet in de publieke domein vechten. De hogere mate van georganiseerdheid en professionaliteit zorgen ervoor dat de tendens sinds 2017 aan het veranderen is, omdat dit fenomeen een gevaar begint te vormen voor de politie en burgers. Daarnaast komen ook steeds vaker zogenoemde Hit-and-Run acties voor. Het betreft aanvallen op andere vechtgroepen die van tevoren niet zijn afgesproken en waar geen spelregels gelden, waardoor er dus ook wapens gebruikt worden. Deze vinden plaats in de openbare ruimte – zoals in woonwijken en uitgaanscentra – waar de vechtgroepen niet zijn afgezonderd van onschuldige burgers en ondernemers, die er zodoende bij betrokken kunnen raken en slachtoffer kunnen worden van het geweld. Er lijkt dus een andere strategie noodzakelijk om de omgang met vechtgroepen beheersbaar te houden.

NADERE INFORMATIE:

Van de zijde van de onderzoekers:

- Joey Wolsink, Onderzoeker (06-57567959 en [email protected])

Van de zijde van Politie en Wetenschap:

- Annemieke Venderbosch, directeur Programma Politie & Wetenschap: 06-13216168

'Het fenomeen vechtafspraken: vier jaar later. Onderzoek naar de profielen van de deelnemers, kenmerken van de vechtgroepen en - nieuwe ontwikkelingen ten aanzien van - het fenomeen vechtafspraken'. (PK118)

Door: J. Wolsink, H. Ferwerda. Politiekunde 118, Politie en Wetenschap, Den Haag; Sdu Uitgevers, Den Haag 2022.

Het rapport is gratis te downloaden als PDF of als E-book van de website www.politieenwetenschap.nl