Geef politie meer helderheid over kaders waarbinnen te handelen

‘Grijs vakmanschap? Taakgerelateerd ongeoorloofd handelen binnen de politie.’

Nieuwe publicatie in de reeks Politiekunde van het Programma Politie en Wetenschap.

Politieagenten schenden soms regels, niet zozeer voor persoonlijk gewin, maar om eenvoudiger, sneller of doelgerichter te kunnen optreden. Dit kan echter negatieve gevolgen hebben voor de legitimiteit van het politieoptreden, zeker op langere termijn en als het gedrag structureel is. Het Expertisecentrum Veiligheid van Avans Hogeschool deed onderzoek naar het zogenoemde taakgerelateerd ongeoorloofd handelen (TOH) door politiemensen: het overtreden van regels en formele afspraken met het oogmerk te handelen op een manier die ten goede komt aan de politiële taakuitvoering. Zij keken hoe deze schendingen zich in de praktijk manifesteren en welke verklaringen ervoor bestaan. Het onderzoek vond plaats in opdracht van het programma Politie en Wetenschap en wordt vandaag gepubliceerd.

Het onderzoek naar taakgerelateerd ongeoorloofd handelen is uitgevoerd binnen een regionale eenheid en was hoofdzakelijk gericht op de basispolitiezorg. De uitvoering van het onderzoek was als volgt: er zijn klachten en interne onderzoeken bestudeerd, er zijn agenten geobserveerd bij het uitvoeren van hun werkzaamheden en er zijn interviews gehouden met politieagenten van verschillende basisteams, teamchefs, interne onderzoekers, klachtbehandelaars, een parketsecretaris en een hoofdofficier van justitie.

TOH blijkt verbonden te zijn met voor agenten alledaagse werkzaamheden, zoals verkeerscontroles, fouilleringen en inbeslagnames. In het onderzoeksrapport zijn vormen van TOH geordend in categorieën en is casuïstiek beschreven. Er kan bijvoorbeeld sprake zijn van overdadig handelen, selectief optreden of een informele manier van afhandelen.

Er wordt ingegaan op verschillende factoren die bijdragen aan TOH, zoals de vaardigheden van agenten, leiderschap binnen de organisatie en ontwikkelingen in de samenleving. De context waarbinnen wordt opgetreden blijkt een belangrijke invloed te hebben op TOH.
Deze publicatie is bedoeld als discussie- en reflectiemateriaal voor gebruik in het politieonderwijs en binnen basisteams. De gevarieerde casuïstiek laat zien waarom politieagenten soms besluiten om bepaalde regels niet na te leven in het belang van de taak. Hoewel ‘grijs’ kunnen denken en handelen soms nuttig kunnen zijn om het politievak op een gedegen manier te kunnen uitoefenen, blijft het ongeoorloofd en mogen de negatieve gevolgen van TOH niet worden onderschat.

Het onderzoek laat zien dat het belangrijk is om te investeren in de kennis en vaardigheden van politieambtenaren en (meer) helderheid te geven over de kaders waarbinnen moet worden gehandeld. Bewustwording over het fenomeen helpt de politie om TOH zo veel mogelijk te beperken.

NADERE INFORMATIE:

Van de zijde van de onderzoekers:
- Serge Mouthaan (Persvoorlichter) 06-51549587 / 088-5258656

Van de zijde van Politie en Wetenschap:
- Annemieke Venderbosch, directeur Programma Politie & Wetenschap: 06-13216168

‘Grijs vakmanschap? Taakgerelateerd ongeoorloofd handelen binnen de politie‘ (PK100)

Door: R.C. van Halderen. Politiekunde 100, Politie en Wetenschap, Den Haag;
Sdu Uitgevers, Den Haag 2019.

Het rapport is gratis te downloaden als PDF of als E-book van de website www.politieenwetenschap.nl