Aankoopfraude vanuit het buitenland
Alternatieven voor opsporing (2019). J. Jansen, S. Westers Politiekunde 99
Samenvatting
Proactieve verstoring is dé methode om internationale aankoopfraude aan te pakken, aangezien slachtofferschap hiermee voorkomen wordt. Bij internationale aankoopfraude maakt het slachtoffer geld over naar het buitenland zonder de dienst of het product waarvoor betaald is, te ontvangen. Internationale aankoopfraude kent een lucratief verdienmodel; de winstmarge is hoog en de pakkans is laag. Dit blijkt uit onderzoek van de Onderzoeksgroep Cybersafety (NHL Stenden Hogeschool en Politieacademie) in opdracht van het programma Politie en Wetenschap. In dit onderzoek wordt in kaart gebracht hoe criminelen te werk gaan en zijn oplossingsrichtingen, zowel op nationaal als internationaal niveau, gepresenteerd die kunnen bijdragen aan een veiliger online handel. Het onderzoek wordt vandaag gepubliceerd.
Voor het onderzoek zijn 150 meldingen van het Landelijk Meldpunt Internet Oplichting geanalyseerd en 20 slachtoffers geïnterviewd om de aanvalsstrategieën van fraudeurs in kaart te brengen. Daarnaast zijn verstoringsmogelijkheden van aankoopfraude geïdentificeerd aan de hand van interviews met experts uit binnen- en buitenland. Tevens is deskresearch verricht naar de juridische zorgplicht van partijen die een rol spelen in de aanvalsstrategieën.
De vier meest voorkomende criminele methoden (crimescripts) van internationale aankoopfraude zijn: (1) het plaatsen van een online advertentie; (2) het opzetten van een valse webshop; (3) het misbruiken van een account of naam; en (4) het reageren op een zoekadvertentie.
Het is belangrijk dat de politie – in samenwerking met partners– voortdurend op zoek gaat naar mogelijkheden om daders en crimescripts bij aankoopfraude op internet te verstoren. Proactieve maatregelen zijn in potentie effectiever dan opsporing. Het onderzoek biedt maatregelen die gebruikt kunnen worden gericht op verschillende partijen: de koper, andere betrokken partijen en internationale actoren.
De eerste strategie is gericht op het weerbaarder maken van internetters. De tweede strategie richt zich op het versterken van controles. Voor deze strategie spelen enerzijds de partijen in het fraudeproces een belangrijke rol, zoals het identificeren en verifiëren van klanten. Anderzijds is een rol weggelegd voor overheids- en/of brancheorganisaties en wordt ingezet op het invoeren van echtheidskenmerken. De derde strategie richt zich op het versterken van Europese samenwerking. Er worden verschillende verstoringsmogelijkheden gepresenteerd om deze strategieën uit te voeren.
In het juridische kader wordt de zorgplicht van betrokken partijen behandeld. Een particulier of consument heeft een aantal mogelijkheden om zijn recht te halen. Een van deze manieren is door een handhavingsverzoek in te dienen tegen de fraudeur bij de Autoriteit Consumenten Markt. Tussenpersonen zoals Internet Service Providers en banken aansprakelijk stellen is lastig.
Met alle betrokken partijen samen kan internationale aankoopfraude als lucratieve verdienmodel gedwarsboomd worden. Vanwege de complexiteit van het probleem bestaat dé oplossing niet, maar zijn er wel oplossingsrichtingen die het probleem verkleinen. De aangereikte verstoringsmogelijkheden bieden handvaten daarvoor en kunnen in de praktijk worden gebruikt door klanten, binnen- en buitenlandse betrokken partijen en overheidsinstanties.