Effectiviteit van het verdachtenverhoor
Een veldstudie naar de relatie tussen verhoortechnieken, de verklaring van verdachten en de aanwezigheid van de advocaat in zware zaken (2017). W.J. Verhoeven en E. Duinhof, m.m.v. A. de Bloeme en J. de Koning (Erasmus School of Law, Rotterdam). Politiewetenschap 95
Samenvatting
De huidige manier van verhoren en de aanwezigheid van de advocaat blijken beperkt van invloed op de informatie die verdachten van zware misdrijven tijdens een politieverhoor prijsgeven. Dit is de belangrijkste conclusie uit een studie die door onderzoekers van de Erasmus School of Law in opdracht van het Programma Politie en Wetenschap is uitgevoerd. Het onderzoek laat zien dat weinig verdachten gedurende het gehele verhoor zwijgen. De uitdaging voor een effectief verdachtenverhoor is dan ook niet zozeer de verdachte aan het praten te krijgen, maar de verdachte over de zaak te laten praten of de betrouwbaarheid van de verstrekte informatie te onderzoeken. Hiertoe zou het verdachtenverhoor vormgegeven kunnen worden als een open gesprek waarin de beschikbare informatie met de verdachte wordt besproken. De verdachte en advocaat sneller inzage geven in het dossier kan bijdragen aan een efficiënter verdachtenverhoor.
Er bestaat weinig inzicht in de effectiviteit van het verdachtenverhoor als het gaat om het verkrijgen van zaakgerelateerde en betrouwbare informatie. De aanwezigheid van de advocaat bij het politieverhoor en nieuwe technologische ontwikkelingen bij het verkrijgen van bewijs zouden daarnaast van invloed kunnen zijn op de waarde die het verdachtenverhoor heeft voor het opsporingsonderzoek en in het verlengde daarvan het strafproces. Daarom is een veldstudie uitgevoerd waarin daadwerkelijk uitgevoerde verdachtenverhoren in zware zaken zijn bestudeerd. Het onderzoek heeft als doel inzichtelijk te maken welke verhoorstijlen en -technieken succesvol zijn bij de pogingen om een verdachte een verklaring te laten afleggen of te laten bekennen. Ook wordt nagegaan in hoeverre de aanwezigheid van een advocaat van invloed is op de verhoorstijlen en -technieken en de reacties van de verdachte.
Op basis van een literatuurstudie, 54 letterlijk uitgewerkte verdachtenverhoren en veertien geïnterviewde rechercheurs is een analyse gemaakt van de wijze waarop de verhooruitkomst voortkomt uit de interactie tussen opsporingsambtenaren en de verdachte. Dit heeft een gedetailleerd beeld opgeleverd van de manier waarop verdachtenverhoren worden uitgevoerd, van de manier waarop verdachten daarop reageren en van de consequenties die de aanwezigheid van de advocaat heeft op de interactie tussen opsporingsambtenaren en de verdachte.
Uit de resultaten volgt de implicatie dat de gereedschapskist van opsporingsambtenaren moet worden uitgebreid met alternatieve verhoorstijlen. Meer aandacht voor open en neutrale manieren van verhoren waarmee verdachten worden gemotiveerd om hun verhaal te vertellen lijkt een weg te zijn om het verdachtenverhoor toekomstbestendig te houden.