Indicaties van vertrouwen in de buurt
Een bijdrage aan de signalering van buurtontwikkeling (2010). A. Buys (RIGO, Amsterdam). Verkenningen 57
Samenvatting
De studie is een vervolg op en tevens verfijning van de verkenning naar een typologie van wijken vanuit het perspectief van veiligheid en leefbaarheid ‘Tekenen van vertrouwen (PW-Verkenningen, 2009). In beide studies staat de vraag centraal wat in Nederland (potentiële) probleemwijken zijn en waarin zij zich onderscheiden van andere wijken. Een van de vertrekpunten bij de zoektocht naar een bruikbare typologie is de bekende ‘broken windows’ theorie die laat zien dat in een proces van verval de toenemende zichtbare verloedering in een gebied samengaat met verlies aan vertrouwen in een buurt. Het afglijden dan wel opkomen van buurten, zo is de gedachte van de onderzoeker, kan je zien aankomen door het meten van het vertrouwen dat mensen in de buurt hebben.
De onderzoeker maakt op basis van een combinatie van de volgende factoren een typologie van vertrouwen in de buurt:
de gewildheid van de buurt (huizenprijs per vierkante meter);
leeftijdspecifieke aantrekkingskracht van buurten (met name dertigers en gezinnen met kinderen zijn interessante groepen);
sociaal-economische status (werkloosheid in combinatie met gewildheid op de woningmarkt).
Kenmerken van verloedering en wanorde zijn vooral zichtbaar in de startersbuurten, doorgangsbuurten en toevluchtsoorden, wordt verondersteld. De betekenis kan echter verschillen. In de startersbuurten moeten de verschijnselen waarschijnlijk niet als onderdeel van een vervalproces worden beschouwd. Door de buurttypen te verbinden aan kenmerken van wanorde, kunnen te snelle conclusies worden voorkomen. De kenmerken achter de buurttypologie veranderen niet van de ene op de andere dag. Signalen van wanorde variëren meer en zijn op korte termijn beïnvloedbaar door bijvoorbeeld politieoptreden.
De onderzoeker concludeert dat de typologie overeenkomt met de uitkomsten van de leefbarometer die iets zegt over de leefbaarheid in buurten. In vrijwel alle als toevluchtsoorden en doorgangshuizen getypeerde buurten is sprake van ‘plekken’ met een matige tot negatieve leefbaarheidsscore. Nestelaarsbuurten en buurten voor gesettelden scoren overwegend (zeer) positief m.b.t. leefbaarheid. Doorsneebuurten nemen een tussenpositie in. In de startersbuurten ten slotte, is het beeld uiteenlopend. Er is echter minder samenhang tussen de buurttypen en kenmerken van wanorde zoals vernielingen, vandalisme, overlast, geweld en inbraak (politieregistraties).
De typering van buurten kan een nuttige toevoeging zijn aan andere signalen, met name in de vorm van early warning voor het afglijden van buurten, maar ook als reality check en als geruststelling.