Kansen en knelpunten binnen de financiële opsporing

(2021). L.N. de Swart, G.P.J.M. op 't Hoog, B.M.J. Slot, A. Winkel Politiekunde 108

Samenvatting
Nederland loopt in Europa voorop in het toepassen van financiële vaardigheden in het opsporingsonderzoek. Toch ervaren financieel rechercheurs knelpunten bij het uitvoeren van hun werkzaamheden. Voorbeelden hiervan zijn het delen van informatie met derden en de beperkte basiskennis van financiële opsporing binnen de politieorganisatie. Om de leidende rol op het gebied van financiële opsporing te behouden, is het van belang dat financieel rechercheren permanent onder de aandacht blijft en dat er voldoende tijd en ruimte is om financiële onderzoeken uit te voeren en nieuwe initiatieven te starten. Ecorys onderzocht in opdracht van het Onderzoeksprogramma Politie en Wetenschap welke knelpunten financieel rechercheurs ervaren en welke bestaande initiatieven hier een antwoord op kunnen vormen. 

Sinds de reorganisatie in 2013 past de Nederlandse politieorganisatie financieel onderzoek breed in de organisatie toe. Niet alleen financieel rechercheurs houden zich bezig met financiële onderzoeken, ook andere medewerkers binnen de organisatie hebben sindsdien een financieel taakaccent. Enkele jaren na de reorganisatie rijst de vraag: is financieel onderzoek succesvol ingebed in de Nederlandse politieorganisatie? 

Knelpunten en oplossingen in beeld
De onderzoekers brachten, in nauwe samenwerking met de politie, in kaart wat de ervaringen van financieel rechercheurs in de dagelijkse praktijk zijn, welke knelpunten zij ervaren bij het uitvoeren van hun werkzaamheden en waaraan behoefte bestaat om financieel rechercheren verder te ontwikkelen. Hierbij keken zij onder meer naar de beschikbare wettelijke instrumenten, de technische middelen, de mogelijkheden tot samenwerking, zowel in binnen- als buitenland en de opleidingsmogelijkheden. Daarnaast is gekeken naar mogelijke oplossingen. Hierbij ligt de nadruk op goed werkende initiatieven binnen de politieorganisatie zelf en voorbeelden van buitenlandse politie-eenheden.

Best practices

In samenspraak met een groep financieel rechercheurs hebben de onderzoekers vijf goed werkende initiatieven (casestudy's) uitgekozen en verder uitgediept. Deze initiatieven zijn: de opzet van het ideale afpakteam, de mogelijkheden voor het maatschappelijk herbestemmen van criminele goederen en gelden, de versterking van de samenwerking tussen de informatieafdeling en de opsporing, de verdere integratie van de financiële component binnen de politieorganisatie als geheel en het onderwijs in het bijzonder, en de mogelijkheden voor het confisqueren van crimineel verkregen goederen of vermogen zonder aanwijsbare dader. Voor elk van deze casestudy’s is uitgebreid onderzoek gedaan naar de wijze waarop deze best practice is opgezet en wat de krachten, zwakten en kansen zijn. Hierbij stond de beleving van de financieel rechercheur keer op keer centraal.

Ruimte voor innovatie
De onderzoekers hebben de casestudy’s met elkaar vergeleken en daarbij viel de positieve houding van de politieorganisatie ten opzichte van innovatie en verandering op. Veel financieel rechercheurs die betrokken waren bij dit onderzoek zijn van mening dat de reorganisatie het innoverende karakter van de organisatie ten goede is gekomen. Eenheden krijgen, binnen de gestelde kaders, relatief veel ruimte om te experimenteren en nieuwe initiatieven op te zetten. Hierbij kunnen nieuwe vormen van (samen)werken worden toegepast. De casestudy’s zijn hier voorbeelden van. 

Blijvende aandacht voor financieel rechercheren
Om de initiatieven verder te versterken en faciliteren, is het belangrijk dat financieel rechercheren permanent onder de aandacht blijft. Daarnaast is het bieden van voldoende tijd en ruimte om financiële onderzoeken uit te voeren van groot belang. Hetzelfde geldt voor het opstarten van nieuwe initiatieven op dit gebied. Wanneer aan deze voorwaarden wordt voldaan, kan Nederland een leidende rol behouden op het terrein van financiële opsporing.