Je gaat niet rellen tegen de vriendin van je moeder

Een video- en interviewstudie naar de rol en motivatie van guardians tijdens de avondklok (2022). M. van Brunchem, L. Hendriks, K. Bijleverd, M.R. Lindegaard P&W verkenningen 88

Samenvatting
In dit verkennende onderzoek wordt gekeken naar de rol en motivatie van guardians die hebben geholpen bij de preventie en de-escalatie tijdens de avondklokrellen in Amsterdam van begin 2021. Methoden bestonden uit 40 interviews met guardians en andere betrokkenen en een video-analyse van vier avondklokrellen opgenomen met openbare surveillance camera’s. Er is onder andere gekeken naar de samenwerking van de guardians met de politie en ME,  de aard en frequentie van de contacten tussen de menigte en wat het effect is van de aanwezigheid van deze guardians. De bevindingen zijn vooral hypothese genererend, want deze steekproef is niet representatief voor rellen buiten Amsterdam en de context van de avondklok.

De groepen guardians die hebben geholpen onrust te voorkomen tijdens de avondklok bestonden uit buurtouders, jongeren uit de buurt, jongerenwerkers, Imams en andere mensen verbonden aan de lokale moskee. Veel van de guardians waren al eerder actief als guardians en een grote meerderheid had een Marokkaanse migratieachtergrond. Het belangrijkste motief om te helpen als guardian was een verantwoordelijkheidsgevoel voor de samenleving, de wijk of buurt, of het tegengaan van stigmatisering. 

Guardians hebben een belangrijke rol gespeeld in het de-escaleren van de situatie. Waar guardians aanwezig waren hebben geen incidenten plaatsgevonden, en waar guardians niet of niet duidelijk zichtbaar aanwezig waren is onder andere met vuurwerk gegooid, zijn er (publieke) eigendommen beschadigd en heeft uiteindelijk de ME ingegrepen. Uit de interviews komt naar voren dat dit met name te maken heeft met de sociale binding die guardians in de voorbereidende fase hebben met de menigten het wederzijdse respect tussen beiden. Deze gemeenschapsbinding leidt tot informele controle in situaties die dreigen tot rellen te leiden. 

Het in stand houden van de samenwerking van politie met de guardians kan met name door ‘te investeren in vredestijd’, bijvoorbeeld door het onderhouden van informeel contact en het zijn van een aanspreekpunt. Ook het geven van waardering en het betrekken van guardians bij overleggen over de buurt, het geven van een training voor conflictsituaties en het houden van debriefings na het inzetten van guardians kan een positieve bijdrage leveren.